Крахельска, Ванда
Вы находитесь на сайте "Архив статей из ЭЕЭ и статей на еврейские темы из Википедии"
| Регулярная статья | |
| Л.Гроервейдл | |
| 29.05.2011 | |
200px|right|thumb|Wanda Krahelska 1905 r. Wanda Krahelska-Filipowiczowa, primo voto Dobrodzicka, pseud. Alina, Alicja (ur. 15 grudnia 1886 w Sawejkach k. Baranowicz – zm. 5 lutego 1968 r. w Warszawie) – działaczka socjalistyczna i plastyczka, członkini Organizacji Bojowej PPS, członkini Rady Pomocy Żydom "Żegota".
Życiorys
Córka Aleksandra uczestnika Powstania styczniowego i zesłańca. Wraz ze starszą siostrą Marią w 1902 r. prowadziła w rodzinnym majątku Mazurki tajną polską szkołę dla dzieci. W 1903 r. ukończyła pensje żeńską J. Sikorskiej w Warszawie. Ponownie wyjechała do Warszawy w 1904 r. gdzie przygotowywała się do studiów w Szkole Sztuk Pięknych. Poprzez narzeczonego Mieczysława Roubę, członka Organizacji Bojowej PPS, znalazła się w środowisku socjalistów wstępując do PPS. Zajmowała się przewozem "bibuły" na prowincje. Na wniosek Mariana Falskiego, w swoim majątku organizowała drukarnię dla białoruskich socjalistów.
Po samobójstwie narzeczonego, który popełnił je po aresztowaniu i śledztwie w Cytadeli warszawskiej przystąpiła do Organizacji Bojowej PPS.
18 sierpnia 1906 jako członkini Organizacji Bojowej PPS była głównym uczestnikiem zamachu bombowego na generał-gubernatora warszawskiego Gieorgija Skałona. Przed rosyjskim wymiarem sprawiedliwości zbiegła do Galicji, gdzie fikcyjnie wyszła 27 czerwca 1907 r.za mąż za Adama Dobrodzickiego, co uniemożliwiło deportację do Królestwa. Sprawa sądowa w Wadowicach 11-18 lutego 1908 r. zakończyła się jej uwolnieniem, pomimo że przyznała się do udziału w zamachu.
Po uwolnieniu, zniechęcona nieudanym zamachem, zaprzestała działalności w PPS. W okresie 1909 - 1910 studiowała w Szkole Sztuk Pięknych dla kobiet M.Niedzielskiej w Krakowie, historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, od 1911 r. we Florenckiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1908 r. wyszła za mąż za Tytusa Filipowicza działacza PPS.
Później przeniosła się do Szwajcarii, gdzie współdziałała ze Stowarzyszeniem Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej. W 1915 r. wróciła do Krakowa i pracowała w Biurze Prasowym Naczelnego Komitetu Narodowego oraz uczestniczyła w działaniach PPS.
Po odzyskaniu niepodległości uczestniczyła w działalności oświatowej PPS do 1920 r. Współpracowała również z Wydziałem opieki nad dzieckiem robotniczym KCZZ. W listopadzie 1921 wraz z Janem Durko i Januszem Korczakiem była współzałożycielem Towarzystwa "Nasz Dom".
Po rozwodzie z Tytusem Filipowiczem rozpoczęła w 1932 r. pracę w Polskiej Agencji Telegraficznej, kierując działem stosunków międzyagencyjnych. W latach 1935 - 1939 była redaktorką naczelną miesięcznika Arkady.
W okresie wojny współpracowała z Stronnictwem Demokratycznym w zakresie opieki społecznej. We wrześniu 1942 r. wraz z Zofią Kossak-Szczucką powołała Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom, przekształcony wkrótce w Radę Pomocy Żydom "Żegota".
Po wojnie pracowała od 1945 do 1947 r. w Biurze Odbudowy Stolicy, Ministerstwie Kultury i Sztuki, a od 1958 r. w Spółdzielni Inwalidów Nauczycieli i Emerytów "Wspólna Sprawa". W latach 1946 - 1956 była założycielką i redaktorką czasopisma Projekt. Przeszła na emeryturę w 1965 r.
W 1931 r. Odznaczona Krzyżem Niepodległości z Mieczami. Jej bratanicą była Krystyna Krahelska.
Została pochowana na cmentarzu służewieckim w Warszawie.
Источник
Bibliografia
- Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Tom 3, Warszawa1992 ISBN 83-900412-7-8
- Włodzimierz Kalicki, 18 sierpnia 1906 r. Bombowa blondynka "Gazeta Wyborcza". Duży format, 13 sierpnia 2008 r.
Kategoria:Członkowie Organizacji Bojowej PPS Kategoria:Działacze Rady Pomocy Żydom "Żegota" Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami Kategoria:Pochowani na Cmentarzu na Służewie przy ul. Renety w Warszawie Kategoria:Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej Kategoria:Politycy Stronnictwa Demokratycznego Kategoria:Polscy dziennikarze
