Крахельска, Ванда
Вы находитесь на сайте "Архив статей из ЭЕЭ и статей на еврейские темы из Википедии"
м (добавлена категория «Черновые материалы для работы» с помощью HotCat) |
|||
| Строка 12: | Строка 12: | ||
| НЕОДНОЗНАЧНОСТЬ = | | НЕОДНОЗНАЧНОСТЬ = | ||
}} | }} | ||
| - | [[ | + | [[Файл:Krahelska.jpg|200px|right|thumb|Ванда Крахельска, 1905 г.]] |
| + | |||
'''Wanda Krahelska-Filipowiczowa''', primo voto '''Dobrodzicka''', [[pseudonim|pseud.]] ''Alina'', ''Alicja'' (ur. [[15 grudnia]] [[1886]] w Sawejkach k. [[Baranowicze|Baranowicz]] – zm. [[5 lutego]] [[1968]] r. w [[Warszawa|Warszawie]]) – działaczka [[socjalizm|socjalistyczna]] i [[plastyka|plastyczka]], członkini [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]], członkini [[Rada Pomocy Żydom|Rady Pomocy Żydom "Żegota"]]. | '''Wanda Krahelska-Filipowiczowa''', primo voto '''Dobrodzicka''', [[pseudonim|pseud.]] ''Alina'', ''Alicja'' (ur. [[15 grudnia]] [[1886]] w Sawejkach k. [[Baranowicze|Baranowicz]] – zm. [[5 lutego]] [[1968]] r. w [[Warszawa|Warszawie]]) – działaczka [[socjalizm|socjalistyczna]] i [[plastyka|plastyczka]], członkini [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]], członkini [[Rada Pomocy Żydom|Rady Pomocy Żydom "Żegota"]]. | ||
| - | == | + | == Биография == |
Córka Aleksandra uczestnika [[Powstanie styczniowe|Powstania styczniowego]] i zesłańca. Wraz ze starszą siostrą Marią w [[1902]] r. prowadziła w rodzinnym majątku Mazurki tajną polską szkołę dla dzieci. W [[1903]] r. ukończyła pensje żeńską J. Sikorskiej w [[Warszawa|Warszawie]]. Ponownie wyjechała do [[Warszawa|Warszawy]] w [[1904]] r. gdzie przygotowywała się do studiów w [[Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie|Szkole Sztuk Pięknych]]. Poprzez narzeczonego Mieczysława Roubę, członka [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]], znalazła się w środowisku socjalistów wstępując do [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]. Zajmowała się przewozem "bibuły" na prowincje. Na wniosek [[Marian Falski|Mariana Falskiego]], w swoim majątku organizowała drukarnię dla białoruskich socjalistów. | Córka Aleksandra uczestnika [[Powstanie styczniowe|Powstania styczniowego]] i zesłańca. Wraz ze starszą siostrą Marią w [[1902]] r. prowadziła w rodzinnym majątku Mazurki tajną polską szkołę dla dzieci. W [[1903]] r. ukończyła pensje żeńską J. Sikorskiej w [[Warszawa|Warszawie]]. Ponownie wyjechała do [[Warszawa|Warszawy]] w [[1904]] r. gdzie przygotowywała się do studiów w [[Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie|Szkole Sztuk Pięknych]]. Poprzez narzeczonego Mieczysława Roubę, członka [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]], znalazła się w środowisku socjalistów wstępując do [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]. Zajmowała się przewozem "bibuły" na prowincje. Na wniosek [[Marian Falski|Mariana Falskiego]], w swoim majątku organizowała drukarnię dla białoruskich socjalistów. | ||
| Строка 42: | Строка 43: | ||
* [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wanda_Krahelska Статья "Wanda Krahelska" из польской Википедии] | * [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wanda_Krahelska Статья "Wanda Krahelska" из польской Википедии] | ||
| - | == | + | == Библиография == |
* Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Tom 3, Warszawa1992 ISBN 83-900412-7-8 | * Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Tom 3, Warszawa1992 ISBN 83-900412-7-8 | ||
| - | * [http://wyborcza.pl/1,86176,5585390,18_sierpnia_1906_r__Bombowa_blondynka.html | + | * [http://wyborcza.pl/1,86176,5585390,18_sierpnia_1906_r__Bombowa_blondynka.html Włodzimierz Kalicki, 18 sierpnia 1906 r. Bombowa blondynka "Gazeta Wyborcza". Duży format, 13 sierpnia 2008 r.] |
{{DEFAULTSORT:Krahelska, Wanda}} | {{DEFAULTSORT:Krahelska, Wanda}} | ||
| - | [[ | + | |
| - | [[ | + | <!-- [[Primo'''Ванда Krahelska-Филипович''' voto'''Dobrodzicka'''ник | псевдо .]]'' Алина'','' Алиса''(родился [[15 декабря]] [ [1886]] в Sawejkach К. [[Барановичах | Барановичи]] - умер [[5 февраля]] [[1968]] в [[Варшава | Варшава].]) - активист [[социализм | социалистической]] и [[искусство | художник]], член [[Боевая организация ППС | PPS боевой организации]], член [[Совет помощи евреям | Совет помощи евреям "Жегота"]]. |
| - | [[ | + | |
| - | [[ | + | == Биография == |
| - | [[ | + | Дочь актера Алекса [[Январского восстания | Январского восстания]] и ссылки. Вместе со своей старшей сестрой Марии в [[1902]] был проведен на Mazurkas родовое имение секрет польских школьников. В [[1903]], выпускница зарплаты Дж. Sikorska, в [[Варшава | Варшава]]. Опять же, она переехала в [[Варшава | Варшава]] в [[1904]], где он готовил для обучения в [[Школа изящных искусств в Варшаве | Школа изящных искусств.]] По жених Мечислав Ровба, член [[Боевая организация ППС | Боевая организация ППС]], обнаружен в окружающей среде путем присоединения Социалистической [[Польская социалистическая партия | PPS]]. Она была в перевозке "бумаги" в провинции. По просьбе [[Мариан Falski | Falskiego Марианские]], в своем имении организован для белорусской печати Социалистической. |
| - | [[ | + | |
| - | [[ | + | После самоубийства своего жениха, кто совершил их после его ареста и допросов в [[Варшавской цитадели | Цитадель Варшава]] Регистрация [Борьба [Организация PPS | PPS боевой организации.]] |
| + | |||
| + | [[18 августа]] [[1906]] в качестве члена [[Боевая организация ППС | PPS боевой организации]] был основным участником в результате взрыва [[губернаторы Царство Польское | Варшава генерал-губернатора]] [[Георгий Скалон | Георгий Skałona] ]. Перед русской справедливости бежал в [[Галиции | Галиции]], где она фиктивно [[27 июня]] [[1907]] r.za женился Адам Dobrodzickiego, что помешало депортации [[Конгресс Королевство | Великобритания]]. Суд в случае [[Вадовице | Вадовице]] 1911-1918 февраля [[1908]] была завершена его освобождения, хотя он допущен к участию в атаку. | ||
| + | |||
| + | После его освобождения, рекомендуется неудачная попытка государственного переворота, прекратила свои операции в [[Польская социалистическая партия | PPS]]. В [[1909]] - [[1910]], она училась в Школе изящных искусств для женщин М. Niedzielska в [[Краков | Краков]], истории искусства в [[Ягеллонского университета | Ягеллонского университета]], с [[1911] ] на флорентийской Академии художеств. В [[1908]] был женат [[Tytus Филипович | Tytus Филипович]] PPS активист. | ||
| + | |||
| + | Позже она переехала в [[Швейцария | Швейцарский]], где сотрудничал с Ассоциацией молодежных прогрессивной независимости. В [[1915]], она вернулась в [[Краков | Краков]] и работал в Управлении пресс [[Верховный национальный комитет | Верховный национальный комитет]] и участвовал в [[Польская социалистическая партия | PPS]]. | ||
| + | |||
| + | После восстановления независимости, приняли участие в образовательной деятельности [[Польская социалистическая партия | PPS]] на [[1920]] Департамент также работал с уходом за ребенком рабочих [[Ассоциации профессиональных ассоциаций | KCZZ]]. В ноябре [[1921]], вместе с Джоном Дурко и [[Януша Корчака | Януша Корчака]] был соучредителем компании "Наш дом". | ||
| + | |||
| + | После развода, [[Tytus Филипович | Tytus Филипович]] началось в [[1932]], в работе [[польского телеграфного агентства | Польский телеграфного агентства]], режиссерский факультет międzyagencyjnych отношений. | ||
| + | В [[1935]] - [[1939]] был главным редактором monthly''Arcade''. | ||
| + | |||
| + | Во время войны сотрудничал с [[демократическая партия | Демократическая партия]] в области социального обеспечения. В сентябре [[1942]], вместе с [[Зофия Коссак-Szczucka | Зофия Коссак-Szczucka]] множество [[Временный комитет помощи евреям]], был преобразован в [[Совет помощи евреям | Совет помощи евреям "Жегота"] ]. | ||
| + | |||
| + | После войны она работала на [[1945]] в [[1947]] в [[Управление капитальной реконструкции | капитальной реконструкции бюро]], Министерства культуры и искусств, а с [[1958]] в кооперативе инвалидов и учителей-пенсионеров "Общее дело". В [[1946]] - [[1956]] был одним из основателей [редактор []] ка [[Журнал | Журнал]]''Проект''. Пенсионеры в [[1965]], | ||
| + | |||
| + | В [[1931]] был награжден [[Креста и медалью Независимости | Независимости Крест с мечами.]] Ее племянница была [[Chris Krahelska]]. | ||
| + | |||
| + | Она была похоронена на [[Służewo Кладбище-стрит. Renety | służewieckim Кладбище]] в [[Варшава | Варшава]]. --> | ||
[[Категория:Черновые материалы для работы]] | [[Категория:Черновые материалы для работы]] | ||
Версия 17:50, 4 июня 2011
| Регулярная статья | |
| Л.Гроервейдл | |
| 29.05.2011 | |
Wanda Krahelska-Filipowiczowa, primo voto Dobrodzicka, pseud. Alina, Alicja (ur. 15 grudnia 1886 w Sawejkach k. Baranowicz – zm. 5 lutego 1968 r. w Warszawie) – działaczka socjalistyczna i plastyczka, członkini Organizacji Bojowej PPS, członkini Rady Pomocy Żydom "Żegota".
Биография
Córka Aleksandra uczestnika Powstania styczniowego i zesłańca. Wraz ze starszą siostrą Marią w 1902 r. prowadziła w rodzinnym majątku Mazurki tajną polską szkołę dla dzieci. W 1903 r. ukończyła pensje żeńską J. Sikorskiej w Warszawie. Ponownie wyjechała do Warszawy w 1904 r. gdzie przygotowywała się do studiów w Szkole Sztuk Pięknych. Poprzez narzeczonego Mieczysława Roubę, członka Organizacji Bojowej PPS, znalazła się w środowisku socjalistów wstępując do PPS. Zajmowała się przewozem "bibuły" na prowincje. Na wniosek Mariana Falskiego, w swoim majątku organizowała drukarnię dla białoruskich socjalistów.
Po samobójstwie narzeczonego, który popełnił je po aresztowaniu i śledztwie w Cytadeli warszawskiej przystąpiła do Organizacji Bojowej PPS.
18 sierpnia 1906 jako członkini Organizacji Bojowej PPS była głównym uczestnikiem zamachu bombowego na generał-gubernatora warszawskiego Gieorgija Skałona. Przed rosyjskim wymiarem sprawiedliwości zbiegła do Galicji, gdzie fikcyjnie wyszła 27 czerwca 1907 r.za mąż za Adama Dobrodzickiego, co uniemożliwiło deportację do Królestwa. Sprawa sądowa w Wadowicach 11-18 lutego 1908 r. zakończyła się jej uwolnieniem, pomimo że przyznała się do udziału w zamachu.
Po uwolnieniu, zniechęcona nieudanym zamachem, zaprzestała działalności w PPS. W okresie 1909 - 1910 studiowała w Szkole Sztuk Pięknych dla kobiet M.Niedzielskiej w Krakowie, historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, od 1911 r. we Florenckiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1908 r. wyszła za mąż za Tytusa Filipowicza działacza PPS.
Później przeniosła się do Szwajcarii, gdzie współdziałała ze Stowarzyszeniem Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej. W 1915 r. wróciła do Krakowa i pracowała w Biurze Prasowym Naczelnego Komitetu Narodowego oraz uczestniczyła w działaniach PPS.
Po odzyskaniu niepodległości uczestniczyła w działalności oświatowej PPS do 1920 r. Współpracowała również z Wydziałem opieki nad dzieckiem robotniczym KCZZ. W listopadzie 1921 wraz z Janem Durko i Januszem Korczakiem była współzałożycielem Towarzystwa "Nasz Dom".
Po rozwodzie z Tytusem Filipowiczem rozpoczęła w 1932 r. pracę w Polskiej Agencji Telegraficznej, kierując działem stosunków międzyagencyjnych. W latach 1935 - 1939 była redaktorką naczelną miesięcznika Arkady.
W okresie wojny współpracowała z Stronnictwem Demokratycznym w zakresie opieki społecznej. We wrześniu 1942 r. wraz z Zofią Kossak-Szczucką powołała Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom, przekształcony wkrótce w Radę Pomocy Żydom "Żegota".
Po wojnie pracowała od 1945 do 1947 r. w Biurze Odbudowy Stolicy, Ministerstwie Kultury i Sztuki, a od 1958 r. w Spółdzielni Inwalidów Nauczycieli i Emerytów "Wspólna Sprawa". W latach 1946 - 1956 była założycielką i redaktorką czasopisma Projekt. Przeszła na emeryturę w 1965 r.
W 1931 r. Odznaczona Krzyżem Niepodległości z Mieczami. Jej bratanicą była Krystyna Krahelska.
Została pochowana na cmentarzu służewieckim w Warszawie.
Источник
Библиография
- Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Tom 3, Warszawa1992 ISBN 83-900412-7-8
- Włodzimierz Kalicki, 18 sierpnia 1906 r. Bombowa blondynka "Gazeta Wyborcza". Duży format, 13 sierpnia 2008 r.
