|
|
| (9 промежуточных версий не показаны.) |
| Строка 1: |
Строка 1: |
| - | {{Остатье| ТИП СТАТЬИ = 1
| + | #redirect [[:ej:Крахельска, Ванда]] |
| - | | АВТОР1 = Л.Гроервейдл
| + | |
| - | | АВТОР2 =
| + | |
| - | | АВТОР3 =
| + | |
| - | | СУПЕРВАЙЗЕР =
| + | |
| - | | ПРОЕКТ =
| + | |
| - | | ПОДТЕМА =
| + | |
| - | | КАЧЕСТВО =
| + | |
| - | | УРОВЕНЬ =
| + | |
| - | | ДАТА СОЗДАНИЯ = 29.05.2011
| + | |
| - | | ВИКИПЕДИЯ =
| + | |
| - | | НЕОДНОЗНАЧНОСТЬ =
| + | |
| - | }}
| + | |
| - | [[Plik:Krahelska.jpg|200px|right|thumb|Wanda Krahelska 1905 r.]] | + | |
| - | '''Wanda Krahelska-Filipowiczowa''', primo voto '''Dobrodzicka''', [[pseudonim|pseud.]] ''Alina'', ''Alicja'' (ur. [[15 grudnia]] [[1886]] w Sawejkach k. [[Baranowicze|Baranowicz]] – zm. [[5 lutego]] [[1968]] r. w [[Warszawa|Warszawie]]) – działaczka [[socjalizm|socjalistyczna]] i [[plastyka|plastyczka]], członkini [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]], członkini [[Rada Pomocy Żydom|Rady Pomocy Żydom "Żegota"]].
| + | |
| - | | + | |
| - | == Życiorys ==
| + | |
| - | Córka Aleksandra uczestnika [[Powstanie styczniowe|Powstania styczniowego]] i zesłańca. Wraz ze starszą siostrą Marią w [[1902]] r. prowadziła w rodzinnym majątku Mazurki tajną polską szkołę dla dzieci. W [[1903]] r. ukończyła pensje żeńską J. Sikorskiej w [[Warszawa|Warszawie]]. Ponownie wyjechała do [[Warszawa|Warszawy]] w [[1904]] r. gdzie przygotowywała się do studiów w [[Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie|Szkole Sztuk Pięknych]]. Poprzez narzeczonego Mieczysława Roubę, członka [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]], znalazła się w środowisku socjalistów wstępując do [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]. Zajmowała się przewozem "bibuły" na prowincje. Na wniosek [[Marian Falski|Mariana Falskiego]], w swoim majątku organizowała drukarnię dla białoruskich socjalistów.
| + | |
| - | | + | |
| - | Po samobójstwie narzeczonego, który popełnił je po aresztowaniu i śledztwie w [[Cytadela warszawska|Cytadeli warszawskiej]] przystąpiła do [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]].
| + | |
| - | | + | |
| - | [[18 sierpnia]] [[1906]] jako członkini [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]] była głównym uczestnikiem zamachu bombowego na [[namiestnicy Królestwa Polskiego|generał-gubernatora warszawskiego]] [[Gieorgij Skałon|Gieorgija Skałona]]. Przed rosyjskim wymiarem sprawiedliwości zbiegła do [[Galicja|Galicji]], gdzie fikcyjnie wyszła [[27 czerwca]] [[1907]] r.za mąż za Adama Dobrodzickiego, co uniemożliwiło deportację do [[Królestwo Kongresowe|Królestwa]]. Sprawa sądowa w [[Wadowice|Wadowicach]] 11-18 lutego [[1908]] r. zakończyła się jej uwolnieniem, pomimo że przyznała się do udziału w zamachu.
| + | |
| - | | + | |
| - | Po uwolnieniu, zniechęcona nieudanym zamachem, zaprzestała działalności w [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]]. W okresie [[1909]] - [[1910]] studiowała w Szkole Sztuk Pięknych dla kobiet M.Niedzielskiej w [[Kraków|Krakowie]], historię sztuki na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]], od [[1911]] r. we Florenckiej Akademii Sztuk Pięknych. W [[1908]] r. wyszła za mąż za [[Tytus Filipowicz|Tytusa Filipowicza]] działacza PPS.
| + | |
| - | | + | |
| - | Później przeniosła się do [[Szwajcaria|Szwajcarii]], gdzie współdziałała ze Stowarzyszeniem Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej. W [[1915]] r. wróciła do [[Kraków|Krakowa]] i pracowała w Biurze Prasowym [[Naczelny Komitet Narodowy|Naczelnego Komitetu Narodowego]] oraz uczestniczyła w działaniach [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]].
| + | |
| - | | + | |
| - | Po odzyskaniu niepodległości uczestniczyła w działalności oświatowej [[Polska Partia Socjalistyczna|PPS]] do [[1920]] r. Współpracowała również z Wydziałem opieki nad dzieckiem robotniczym [[Związek Stowarzyszeń Zawodowych|KCZZ]]. W listopadzie [[1921]] wraz z Janem Durko i [[Janusz Korczak|Januszem Korczakiem]] była współzałożycielem Towarzystwa "Nasz Dom".
| + | |
| - | | + | |
| - | Po rozwodzie z [[Tytus Filipowicz|Tytusem Filipowiczem]] rozpoczęła w [[1932]] r. pracę w [[Polska Agencja Telegraficzna|Polskiej Agencji Telegraficznej]], kierując działem stosunków międzyagencyjnych.
| + | |
| - | W latach [[1935]] - [[1939]] była redaktorką naczelną miesięcznika ''Arkady''.
| + | |
| - | | + | |
| - | W okresie wojny współpracowała z [[Stronnictwo Demokratyczne|Stronnictwem Demokratycznym]] w zakresie opieki społecznej. We wrześniu [[1942]] r. wraz z [[Zofia Kossak-Szczucka|Zofią Kossak-Szczucką]] powołała [[Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom]], przekształcony wkrótce w [[Rada Pomocy Żydom|Radę Pomocy Żydom "Żegota"]].
| + | |
| - | | + | |
| - | Po wojnie pracowała od [[1945]] do [[1947]] r. w [[Biuro Odbudowy Stolicy|Biurze Odbudowy Stolicy]], Ministerstwie Kultury i Sztuki, a od [[1958]] r. w Spółdzielni Inwalidów Nauczycieli i Emerytów "Wspólna Sprawa". W latach [[1946]] - [[1956]] była założycielką i [[redaktor]]ką [[czasopismo|czasopisma]] ''Projekt''. Przeszła na emeryturę w [[1965]] r.
| + | |
| - | | + | |
| - | W [[1931]] r. Odznaczona [[Krzyż i Medal Niepodległości|Krzyżem Niepodległości z Mieczami]]. Jej bratanicą była [[Krystyna Krahelska]].
| + | |
| - | | + | |
| - | Została pochowana na [[Cmentarz na Służewie przy ul. Renety|cmentarzu służewieckim]] w [[Warszawa|Warszawie]].
| + | |
| - | | + | |
| - | == Источник ==
| + | |
| - | * [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wanda_Krahelska Статья "Wanda Krahelska" из польской Википедии]
| + | |
| - | | + | |
| - | == Bibliografia ==
| + | |
| - | * Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, Tom 3, Warszawa1992 ISBN 83-900412-7-8
| + | |
| - | * [http://wyborcza.pl/1,86176,5585390,18_sierpnia_1906_r__Bombowa_blondynka.html [[Włodzimierz Kalicki]], 18 sierpnia 1906 r. Bombowa blondynka "Gazeta Wyborcza". Duży format, 13 sierpnia 2008 r.]
| + | |
| - | | + | |
| - | {{DEFAULTSORT:Krahelska, Wanda}}
| + | |
| - | [[Kategoria:Członkowie Organizacji Bojowej PPS]]
| + | |
| - | [[Kategoria:Działacze Rady Pomocy Żydom "Żegota"]]
| + | |
| - | [[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami]]
| + | |
| - | [[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu na Służewie przy ul. Renety w Warszawie]]
| + | |
| - | [[Kategoria:Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej]]
| + | |
| - | [[Kategoria:Politycy Stronnictwa Demokratycznego]]
| + | |
| - | [[Kategoria:Polscy dziennikarze]]
| + | |
