Холокост в Македонии

Вы находитесь на сайте "Архив статей из ЭЕЭ и статей на еврейские темы из Википедии"

(Различия между версиями)
Перейти к: навигация, поиск
Строка 15: Строка 15:
{{также|Болгария - еврейская община|Македония - еврейская община}}
{{также|Болгария - еврейская община|Македония - еврейская община}}
{{кратное изображение
{{кратное изображение
-
  | зона          = center
+
  | зона          = right
  | направление    = horizontal
  | направление    = horizontal
  | заголовок      = Урны с прахом македонских евреев
  | заголовок      = Урны с прахом македонских евреев
Строка 35: Строка 35:
}}
}}
-
'''Депортация евреев Македонии''' была частью [[Нацисты|нацистского плана]] "[[Окончательное решение|окончательного решения]]". Она была осуществлена болгарскими фашистами - союзниками нацистской [[Германия|Германии]] во [[Вторая мировая война|Второй мировой войне]].  
+
'''Депортация евреев Македонии''' была частью [[Нацизм|нацистского плана]] "[[Окончательное решение еврейского вопроса|окончательного решения]]". Она была осуществлена болгарскими фашистами - союзниками нацистской [[Германия|Германии]] во [[Вторая мировая война|Второй мировой войне]].  
== Краткое содержание события ==
== Краткое содержание события ==
В Македонии в 1941 г. проживало восемь тысяч евреев. Она была оккупирована болгарской армией и включена в так называемые "новоосвобождённые территории" вместе с греческой частью Македонии, Фракией и частью Сербии вдоль реки Морава.<ref name="ZK1986"/><ref name="verar"/><ref name="SA"/><ref name="HoloEncBulgaria"/>
В Македонии в 1941 г. проживало восемь тысяч евреев. Она была оккупирована болгарской армией и включена в так называемые "новоосвобождённые территории" вместе с греческой частью Македонии, Фракией и частью Сербии вдоль реки Морава.<ref name="ZK1986"/><ref name="verar"/><ref name="SA"/><ref name="HoloEncBulgaria"/>
 +
 +
Преследования евреев начались осенью 1942 г., были опубликованы антиеврейские законы. В феврале 1943 г. завершились переговоры между немецкими и болгарскими представителями, в ходе которых немцы достигли соглашения с болгарами об отправке евреев Македонии в лагеря смерти.
-
Почти все [[Македония|евреи из Македонии]] были депортированы в [[Треблинка|Треблинку]]. Там не выжил никто. Не осталось ни одного свидетеля, который мог бы рассказать, как это было. Единственный источник сведений - документы.<ref name="ZK1986"/>
+
11 марта 1943 г. болгарская полиция арестовала почти всех евреев, проживавших в Македонии, и заключила их в лагерь в Скопье. 22–29 марта [[Македония|евреи из Македонии]] были депортированы в [[Треблинка|Треблинку]]. Там не выжил никто. Не осталось ни одного свидетеля, который мог бы рассказать, как это было. Единственный источник сведений - документы.<ref name="ZK1986"/>
 +
 
 +
Из Вардарской Македонии было отправлено более 7000 человек. С учётом евреев Греческой Македонии и Фракии около 11400 человек.<ref name="szb"/><ref name="verar"/><ref name="HoloEncBulgaria"/>
 +
 
 +
Спаслись лишь те, кто смог спрятаться или участвовал в партизанской войне. По данным на октябрь 1945 года, на территории современной Республики Македония осталось 419 евреев, а в наши дни около 200.<ref name="denes"/>
 +
 
 +
== Антисемитизм в фашистской Болгарии ==
 +
{{main|Спасение евреев Болгарии}}
 +
[[Image:Daf_rishon.jpg|thumb|250px|Болгарский закон о защите нации]]
 +
[[Файл:The Holocaust Museum in Skopje 31.jpg|250px|right|thumb|Согласно болгарским антисемитским законам на еврейские дома были повешены указатели их принадлежности (слева). Везде, где евреям был вход запрещён, висел знак, ограничивающий доступ (Справа). Снимок сделан в Музее Холокоста в Скопье, Республика Македония]]
 +
[[Image:Skopsko Kale, stara.jpg|thumb|250px|Вид на Еврейский квартал в Скопье. <small>(Старая открытка)</small> ]]
 +
 
 +
В отличие от [[Румыния|Румынии]] (ещё одного союзника нацистской Германии), где за время войны пострадало около 50% евреев, в [[Болгария|Болгарии]] пострадало около 20%. В обеих странах в период от 1899 до 1939 г. антисемитизм возрастал.<ref name="BWI2004"/><ref name="EJH2008"/>
 +
 
 +
=== Закон о защите нации ===
 +
Во јули 1940 година [[Бугарија]] започнува со донесување на антисeмитски закони.<ref name="HoloEncBulgaria"/> Во јануари 1941 година го донесува „Закон за  заштита на нацијата“.<ref name="HoloEncBulgaria"/> Во март 1941 година Бугарија станува сојузник на [[Силите на оската]].<ref name="HoloEncBulgaria"/><ref name="MF"/>
 +
 
 +
При спроведување на „Законот за заштита на нацијата“ посебно се водело сметка за чeтвртата глава која се однесувала „За имотот на лица со eврeјско потeкло“, како и на пeттата глава „За профeсионалната и eкономската активност на лицата со eврeјско потeкло“. Во овој закон билe навeдeни ситe можни занимања со кои нe смееле да сe занимаваат Eврeитe со што им била намалена можноста  да се заработи за пристоен живот. Со одземањe на основнитe граѓански права всушност почнала бeздушната и систeматска ликвидација на [[Eврeи]]тe во границата на тогашното трeто бугарско царство.<ref name="MHK1961"/><ref name="MHK1960"/>
 +
 
 +
Уште со самиот почеток на окупацијата [[Бугари]]те започнале да го спроведуваат законот. На 9 април 1941 година забележано е дека во Битола биле обележани сите еврејски куќи, трговски и занаетчиски дуќани (види слика).<ref name="MHK1961"/><ref name="MHK1960"/>
 +
 
 +
Според „Законот за заштита на нацијата“ секој Евреин бил должен да пополни специјална декларација која содржела:
 +
 
 +
*Недвижен имот
 +
**куќа, станови, магацини, згради, стоваришта, сушилници, фабрики, работилници, вили за лeтувањe, зeмјодeлски добра и друго;
 +
**нeизградeни парцeли, ниви, ливади, шуми, пасишта, лозја;
 +
**рудници, руднички концeсии и друго;
 +
*Подвижен имот
 +
**пари (бугарски банкноти и чeкови);
 +
**пари (странски банкноти и чeкови);
 +
**сметки во бугарски банки;
 +
**сметки во странски банки;
 +
**златни монeти во ситe видови, злато во зрно, сeкаков вид злато, накит (часовници, табакeри, бразлeтни, брошeви, прстeни, дијадeми);
 +
**златни прeдмeти и сeрвиси (гравури, украси, статуeти, вилушки, ножeви, садови и сл.)
 +
**скапоцeни камeња (дијаманти, рубини, бисери, брилијанти, опишани по видот и каратитe)
 +
**бугарски и странски обврзници;
 +
**акции дeлови од акции на бугарски и странски прeтпријатија;
 +
**мeбeл (спални соби, трпeзарии, салони, кабинeти, гарнитури, клавир, радио, отомани и друго бeз кујни;
 +
**скапоцeни странски штофови, ситe видови на кожа (обработeна или нe), кожни капути и сл.
 +
**бугарски и странски тeписи;
 +
**ситe прeвозни срeдства;
 +
***(автомобили, мотори, вeлосипeди, пајтони, запрeжни коли и др.)
 +
***(бродови, шлeпови, моторни чамци, чамци, лаѓи)
 +
**машини во фабрикитe и работилницитe, како и ситe алатки во нив,
 +
**стока во магацинитe, фабрикитe, работилницитe, складишта и слично;
 +
**разни видови на инсталација, инвeнтар и.т.н.;
 +
**нeпрeдвидeни работи;
 +
*Наслeдства
 +
**наслeдства на ситe члeнови на сeмeјството;
 +
**на лицe мeсто;
 +
**движен имот;
 +
**недвижен  имот;
 +
**скапоцeности;
 +
**златни монeти, злато во сeкаков облик, скапоцeни камeња, златни прeдмeти, накит, облигации, акции, мeбeл;
 +
*Побарувања
 +
**побарувања во зeмја;
 +
**полиси, долгови;
 +
**прeбарувања во странство;
 +
**учeство во други прeтпријатија, тајни влогови, смeтки;
 +
*Долгови
 +
**разни долгови во Бугарија;
 +
**разни долгови во странство.
 +
 
 +
Вредноста за сите конфискувани работи требало да биде внесена во бугарски лeвови. Комисијата одговорна за пописот на имотот на македонските Eврeи работата ја завршила кон крајот на 1941 год. За вршењето на работата на Комисијата која ја вршела конфискацијата и [[Бугари]]те и [[Германци]]те ги уценувале [[Eврeи]]тe барајќи им пари или други врeдности за да не им ја впишат вистинската вредност на предметите. Вака била спроведена целосната евиденција за имотот на [[Евреи]]тe.
 +
 
 +
Во [[1942]] година притисокот врз [[Евреи]]тe уште повеќе пораснал кога во Битола допатувале тројца специјални инспектори за „eврeјското прашањe“. Всушност нивното доаѓање било поврзано со запoчнување на потполниот геноцид со меѓусебен договор на бугарскитe и гeрмански фашисти. Започнала економска ликвидација на [[Евреи]]тe.<ref name="ZK1978"/>
 +
 
 +
Со спeцијални соопштeнија билe извeстeни [[Евреи]]тe кои билe на пeчалба надвор од родното место дека мора да платат одредена казна на државата. Билe испратeни такви соопштeнија на Eврeите пeчалбари во [[Амeрика]], [[Хрватска]], [[Босна]], [[Палестина]], [[Србија]], [[Грција]], [[Егејска Македонија]] ([[Солун]]). Овиe Eврeи пeчалбари платилe вкупно 34.000.000 лeва казна. Ониe кои нe ја платиле паричната казна, биле притворени и им бил конфискуван имотот.<ref name="ZK1986"/>
-
Из Вардарской Македонии было отправлено более 7000 человек. С учётом евреев Греческой Македонии и Фракии около 11400 человек.<ref name="szb"/><ref name="verar"/><ref name="HoloEncBulgaria"/> По данным на октябрь 1945 года, на территории современной Республики Македония осталось 419 евреев, а в наши дни около 200.<ref name="denes"/>
 
-
<!--
 
-
Преследования евреев начались осенью 1942 г., были опубликованы антиеврейские законы. В феврале 1943 г. завершились переговоры между немецкими и болгарскими представителями, в ходе которых немцам удалось достичь соглашения с болгарами об отправке евреев Македонии в лагеря смерти. 11 марта 1943 г. болгарская полиция арестовала всех евреев, проживавших в Македонии, и заключила их в лагерь в Скопье. 22–29 марта большинство евреев были отправлены в Треблинку и уничтожены в газовых камерах. Всего погибло 7144 еврея, около тысячи человек спаслось. -->
 
== Болгарская оккупация ==
== Болгарская оккупация ==
Строка 60: Строка 126:
== Депортация в лагеря смерти ==
== Депортация в лагеря смерти ==
В ночь с 10 и 11 марта в 1943 года болгарские добровольцы Ваффен-СС, окружили все еврейское население Скопье, Битолы и Штипа <ref name="ce-review.org"/><ref name=HoloMusMac>Holocaust Encyclopedia -The Holocaust in Macedonia: Deportation of Monastir Jewry, [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10006804]</ref> и направили в изолятор временного содержания на известный склад табака "Монополь" в Скопье. <ref name="ushmm.org"/> <ref name=HoloMusMac/>  Среди 7215 задержанх на складе были:
В ночь с 10 и 11 марта в 1943 года болгарские добровольцы Ваффен-СС, окружили все еврейское население Скопье, Битолы и Штипа <ref name="ce-review.org"/><ref name=HoloMusMac>Holocaust Encyclopedia -The Holocaust in Macedonia: Deportation of Monastir Jewry, [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10006804]</ref> и направили в изолятор временного содержания на известный склад табака "Монополь" в Скопье. <ref name="ushmm.org"/> <ref name=HoloMusMac/>  Среди 7215 задержанх на складе были:
-
[[Файл:The Holocaust Museum in Skopje 31.jpg|250px|right|thumb|Согласно болгарским антисемитским законам на еврейские дома были повешены указатели их принадлежности (слева). Везде, где евреям был вход запрещён, висел знак, ограничивающий доступ (Справа). Снимок сделан в Музее Холокоста в Скопье, Республика Македония]]
 
[[Файл:The Holocaust Museum in Skopje 29.JPG|250px|right|thumb|Вагон для перевозки македонских евреев - экспозиция в Музее Холокоста в Скопье, Республика Македония.]]
[[Файл:The Holocaust Museum in Skopje 29.JPG|250px|right|thumb|Вагон для перевозки македонских евреев - экспозиция в Музее Холокоста в Скопье, Республика Македония.]]
* 539 детей моложе 3-х лет,
* 539 детей моложе 3-х лет,
Строка 66: Строка 131:
* 1172 детей в возрасте от 10 до 16 лет,
* 1172 детей в возрасте от 10 до 16 лет,
* 865 человек старше 60 лет,
* 865 человек старше 60 лет,
-
* 250 тяжело больных ( лиц, прикованных к постели),
+
* 250 тяжело больных (лиц, прикованных к постели),
* 4 беременные женщины, родившие в следственном лагере,
* 4 беременные женщины, родившие в следственном лагере,
Строка 172: Строка 237:
* [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10006079 Sephardi Jews during the Holocaust]
* [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10006079 Sephardi Jews during the Holocaust]
* [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005355 Holocaust Encyclopedia - Bulgaria]
* [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005355 Holocaust Encyclopedia - Bulgaria]
-
*'''Евреите од Битола''' - [http://www.youtube.com/watch?v=bbT82Y-KI08&feature=related 1 дел], [http://www.youtube.com/watch?v=_gwgl2C6fvc&feature=related 2 дел] и [http://www.youtube.com/watch?v=SlRDwY95GjU&feature=related 3 дел] - документарен филм изработен од страна на Македонска телевизија
+
* '''Евреите од Битола''' - [http://www.youtube.com/watch?v=bbT82Y-KI08&feature=related 1 чась], [http://www.youtube.com/watch?v=_gwgl2C6fvc&feature=related 2 часть] и [http://www.youtube.com/watch?v=SlRDwY95GjU&feature=related 3 часть] - документальный фильм, снятый Македонским телевидением
-
 
+
;Документы
-
<!-- ;Документи
+
* [http://mk.wikisource.org/wiki/Македонските_Евреи_во_концентрациони_логори! Македонските Евреи во концентрациони логори! - Листовка Местного комитета КПЮ в Битоле по поводу депортации евреев из городов Македонии]
-
 
+
* [http://mk.wikisource.org/wiki/Тероро_и_плачката_над_Еврејте Террор и издевательство над евреями - статья в „Народен глас", газете партийной организации в Штип, по поводу депортаци евреев Македонии]
-
*[[s:Македонските Евреи во концентрациони логори!|Леток на Месниот комитет на КПЈ во Битола по повод депортирањето на Евреите од градот и Македонија]]
+
* [http://mk.wikisource.org/wiki/Извештај_на_НДХ_за_политичката_состојба_во_Македонија_под_бугарска_окупација Извештај на НДХ за политичката состојба во Македонија под бугарска окупација - Извещение от военного представителя Независимой Державы Хорватской в Софии в хорватское Министерство внутренних дел о политическом положении в Македонии под болгарской оккупацией]
-
*[[s:Тероро и плачката над Еврејте|Напис во „Народен глас", весник на партиската организација во Штип, по повод депортација на Евреите од Македонија]]
+
* [http://mk.wikisource.org/wiki/Дневник_на_Богдан_Филов_(11_март_1943) Дневник на Богдан Филов (11 март 1943) - Часть дневника Богдана Филова, министра-председателя Болгарии, которая относится к вмешательству Шарля Редара, посла Швейцарии в Болгарии, в дела с евреями]
-
*[[s:Извештај на НДХ за политичката состојба во Македонија под бугарска окупација|Извештај од воениот пратеник на Независна Држава Хрватска во Софија до Министерството на хрватското домобранство за политичката состојба во Македонија под бугарска окупација]]
+
-
*[[s:Дневник на Богдан Филов (11 март 1943)|Дел од дневникот на Богдан Филов,
+
-
министер-претседател на Бугарија, кој се однесува на интервенцијата на Шарл Редар, амбасадор на Швајцарија во Бугарија, во врска со нрогонувањата на Евреите]] -->
+
== Примечания ==
== Примечания ==
Строка 190: Строка 252:
<!--  
<!--  
-
== Антисемитизмот во фашистичка Бугарија ==
 
-
[[Image:Daf_rishon.jpg|thumb|250px|Бугарскиот закон за заштита на нацијата ]]
 
-
[[Image:big17jv8.jpg|thumb|250px|Табли кои се ставале на еврејските куќи (горе) и табли кои го забранувале влезот на Евреите (долу). Експонат од Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија во Скопје]]
 
-
[[Image:Skopsko Kale, stara.jpg|thumb|250px|Поглед кон Еврејското Маало под Калето во Скопје. <small>(Стара скопска разгледница)</small> ]]
 
-
 
-
За разлика од [[Романија]] (исто така сојузник била сојузник на нацистичка  Германија) земја во која виктимизацијата на Евреите на почетокот на  војната изнесувала околу 50%, во [[Бугарија]] виктимизацијата на Евреите  изнесувала околу 20%. Во обете земји во периодот од 1899 до 1939 антисемитизмот бил во пораст.<ref name="BWI2004"/> Но, ситуацијата се влошувала со влошување на економската состојба во државата, антисемитизмот растел со оглед на фактот што поголемиот број од Евреите ја сочинувале стедната класа во општеството.<ref name="EJH2008"/>
 
-
 
-
=== Закон за заштита на нацијата ===
 
-
Во јули 1940 година [[Бугарија]] започнува со донесување на антисeмитски закони.<ref name="HoloEncBulgaria"/> Во јануари 1941 година го донесува „Закон за  заштита на нацијата“.<ref name="HoloEncBulgaria"/> Во март 1941 година Бугарија станува сојузник на [[Силите на оската]].<ref name="HoloEncBulgaria"/><ref name="MF"/>
 
-
 
-
При спроведување на „Законот за заштита на нацијата“ посебно се водело сметка за чeтвртата глава која се однесувала „За имотот на лица со eврeјско потeкло“, како и на пeттата глава „За профeсионалната и eкономската активност на лицата со eврeјско потeкло“. Во овој закон билe навeдeни ситe можни занимања со кои нe смееле да сe занимаваат Eврeитe со што им била намалена можноста  да се заработи за пристоен живот. Со одземањe на основнитe граѓански права всушност почнала бeздушната и систeматска ликвидација на [[Eврeи]]тe во границата на тогашното трeто бугарско царство.<ref name="MHK1961"/><ref name="MHK1960"/>
 
-
 
-
Уште со самиот почеток на окупацијата [[Бугари]]те започнале да го спроведуваат законот. На 9 април 1941 година забележано е дека во Битола биле обележани сите еврејски куќи, трговски и занаетчиски дуќани (види слика).<ref name="MHK1961"/><ref name="MHK1960"/>
 
-
 
-
Според „Законот за заштита на нацијата“ секој Евреин бил должен да пополни специјална декларација која содржела:
 
-
 
-
*Недвижен имот
 
-
**куќа, станови, магацини, згради, стоваришта, сушилници, фабрики, работилници, вили за лeтувањe, зeмјодeлски добра и друго;
 
-
**нeизградeни парцeли, ниви, ливади, шуми, пасишта, лозја;
 
-
**рудници, руднички концeсии и друго;
 
-
*Подвижен имот
 
-
**пари (бугарски банкноти и чeкови);
 
-
**пари (странски банкноти и чeкови);
 
-
**сметки во бугарски банки;
 
-
**сметки во странски банки;
 
-
**златни монeти во ситe видови, злато во зрно, сeкаков вид злато, накит (часовници, табакeри, бразлeтни, брошeви, прстeни, дијадeми);
 
-
**златни прeдмeти и сeрвиси (гравури, украси, статуeти, вилушки, ножeви, садови и сл.)
 
-
**скапоцeни камeња (дијаманти, рубини, бисери, брилијанти, опишани по видот и каратитe)
 
-
**бугарски и странски обврзници;
 
-
**акции дeлови од акции на бугарски и странски прeтпријатија;
 
-
**мeбeл (спални соби, трпeзарии, салони, кабинeти, гарнитури, клавир, радио, отомани и друго бeз кујни;
 
-
**скапоцeни странски штофови, ситe видови на кожа (обработeна или нe), кожни капути и сл.
 
-
**бугарски и странски тeписи;
 
-
**ситe прeвозни срeдства;
 
-
***(автомобили, мотори, вeлосипeди, пајтони, запрeжни коли и др.)
 
-
***(бродови, шлeпови, моторни чамци, чамци, лаѓи)
 
-
**машини во фабрикитe и работилницитe, како и ситe алатки во нив,
 
-
**стока во магацинитe, фабрикитe, работилницитe, складишта и слично;
 
-
**разни видови на инсталација, инвeнтар и.т.н.;
 
-
**нeпрeдвидeни работи;
 
-
*Наслeдства
 
-
**наслeдства на ситe члeнови на сeмeјството;
 
-
**на лицe мeсто;
 
-
**движен имот;
 
-
**недвижен  имот;
 
-
**скапоцeности;
 
-
**златни монeти, злато во сeкаков облик, скапоцeни камeња, златни прeдмeти, накит, облигации, акции, мeбeл;
 
-
*Побарувања
 
-
**побарувања во зeмја;
 
-
**полиси, долгови;
 
-
**прeбарувања во странство;
 
-
**учeство во други прeтпријатија, тајни влогови, смeтки;
 
-
*Долгови
 
-
**разни долгови во Бугарија;
 
-
**разни долгови во странство.
 
-
 
-
Вредноста за сите конфискувани работи требало да биде внесена во бугарски лeвови. Комисијата одговорна за пописот на имотот на македонските Eврeи работата ја завршила кон крајот на 1941 год. За вршењето на работата на Комисијата која ја вршела конфискацијата и [[Бугари]]те и [[Германци]]те ги уценувале [[Eврeи]]тe барајќи им пари или други врeдности за да не им ја впишат вистинската вредност на предметите. Вака била спроведена целосната евиденција за имотот на [[Евреи]]тe.
 
-
 
-
Во [[1942]] година притисокот врз [[Евреи]]тe уште повеќе пораснал кога во Битола допатувале тројца специјални инспектори за „eврeјското прашањe“. Всушност нивното доаѓање било поврзано со запoчнување на потполниот геноцид со меѓусебен договор на бугарскитe и гeрмански фашисти. Започнала економска ликвидација на [[Евреи]]тe.<ref name="ZK1978"/>
 
-
 
-
Со спeцијални соопштeнија билe извeстeни [[Евреи]]тe кои билe на пeчалба надвор од родното место дека мора да платат одредена казна на државата. Билe испратeни такви соопштeнија на Eврeите пeчалбари во [[Амeрика]], [[Хрватска]], [[Босна]], [[Палестина]], [[Србија]], [[Грција]], [[Егејска Македонија]] ([[Солун]]). Овиe Eврeи пeчалбари платилe вкупно 34.000.000 лeва казна. Ониe кои нe ја платиле паричната казна, биле притворени и им бил конфискуван имотот.<ref name="ZK1986"/>
 
=== Состојбата на Евреите во Бугарија во текот на Втората светска војна ===
=== Состојбата на Евреите во Бугарија во текот на Втората светска војна ===
Строка 292: Строка 293:
Министерот за внатрешни работи и народно здравје [[Петар Габровски]] поднел извештај до Министерскиот совет дека во однос на постигнатата спогодба помеѓу [[Бугарија]] и [[Германија]] претстои иселување од земјата на 20.000 лица со еврејско потекло од „новоослободените земји“ и дека тие ќе бидат сместени во логори во градовите: [[Скопје]], [[Пирот]], [[Горна Џумаја]], [[Дупница]] и [[Радомир]]. Министерскиот совет го овластува комесарот за еврејски прашања да ја реализира спогодбата. Од писмото на Бекерле (германскиот полномошник министер до германското Министерство за надворешни работи во [[Бугарија]]), од 22 јануари 1943 година,  за разговорите со министерот за надворешни работи на Бугарија по повод иселувањето на Евреите се потврдува дека покрај активностите преземени против Евреите ќе треба прво да се иселат Евреите од „новоослободените територии“. Во преговорите помеѓу германската нацистичка влада и бугарската фашистичка влада постојано е присутно иселувањето, односно испраќањето во логори на смртта не само на Евреите од „новоослободените територии“, но и од старите предели на Бугарија.
Министерот за внатрешни работи и народно здравје [[Петар Габровски]] поднел извештај до Министерскиот совет дека во однос на постигнатата спогодба помеѓу [[Бугарија]] и [[Германија]] претстои иселување од земјата на 20.000 лица со еврејско потекло од „новоослободените земји“ и дека тие ќе бидат сместени во логори во градовите: [[Скопје]], [[Пирот]], [[Горна Џумаја]], [[Дупница]] и [[Радомир]]. Министерскиот совет го овластува комесарот за еврејски прашања да ја реализира спогодбата. Од писмото на Бекерле (германскиот полномошник министер до германското Министерство за надворешни работи во [[Бугарија]]), од 22 јануари 1943 година,  за разговорите со министерот за надворешни работи на Бугарија по повод иселувањето на Евреите се потврдува дека покрај активностите преземени против Евреите ќе треба прво да се иселат Евреите од „новоослободените територии“. Во преговорите помеѓу германската нацистичка влада и бугарската фашистичка влада постојано е присутно иселувањето, односно испраќањето во логори на смртта не само на Евреите од „новоослободените територии“, но и од старите предели на Бугарија.
-
Во телеграмата од 4 април 1943 година од [[Ото фон Рибентроп]], министер за надворешни работи на нацистичка Германија, испратена до Германската легација во [[Софија]] за разговорите во [[Берлин]] со царот [[Борис ІІІ|Борис]] за еврејскиот проблем во точка 4 се вели „...Царот изјави дека досега дал согласност за иселување во Источна Европа само за Евреите од [[Македонија]] и [[Тракија]]. За Евреите од самата Бугарија тој сака да се иселат само еден мал број болшевичко-комунистички елементи. Другите 25.000 Евреи ќе ги собере во концентрациони логори во земјата, зашто има потреба за градење на патишта. Не се задржав на изјавата на царот и се задоволив со тоа што му истакнав дека според наше мислење само радикалното решение е единствено вистинско решение на еврејското прашање...“
+
Во телеграмата од 4 април 1943 година од [[Ото фон Рибентроп]], министер за надворешни работи на нацистичка Германија, испратена доisurvivedtreblinka2008dnevnikref name=verar Германската легација во [[Софија]] за разговорите во [[Берлин]] со царот [[Борис ІІІ|Борис]] за еврејскиот проблем во точка 4 се вели „...Царот изјави дека досега дал согласност за иселување во Источна Европа само за Евреите од [[Македонија]] и [[Тракија]]. За Евреите од самата Бугарија тој сака да се иселат само еден мал број болшевичко-комунистички елементи. Другите 25.000 Евреи ќе ги собере во концентрациони логори во земјата, зашто има потреба за градење на патишта. Не се задржав на изјавата на царот и се задоволив со тоа што му истакнав дека според наше мислење само радикалното решение е единствено вистинско решение на еврејското прашање...“
По потпишувањето на договорот, следи Протоколот бр. 32 на Министерсксиот совет од 2 март 1943 година, со кој се предвидуваат организационите мерки за депортирањето на 20.000 Евреи од „новите“ и „старите“ предели на Бугарија и за одземање на имотите.
По потпишувањето на договорот, следи Протоколот бр. 32 на Министерсксиот совет од 2 март 1943 година, со кој се предвидуваат организационите мерки за депортирањето на 20.000 Евреи од „новите“ и „старите“ предели на Бугарија и за одземање на имотите.
Строка 402: Строка 403:
  -->
  -->
 +
/
 +
prvanovSega

Версия 12:12, 14 сентября 2012

Тип статьи: Регулярная статья
Дата создания: 1.09.2012
Это только начальный черновик статьи, которая находится сейчас в работе.

Если вы хотите установить контакт с автором статьи, посмотрите историю изменений.


См. также статьи: Болгария - еврейская община, Македония - еврейская община
Урны с прахом македонских евреев
В Мемориальном центре Холокоста в Скопье поставлены эти три урны с пеплом македонских евреев. Они доставлены в Македонию в 1961 году и были выставлены в Битоле, Скопье и в Штипе. Из этих трёх городов 10 и 11 марта 1943 года были собраны почти все евреи Македонии и в конце марта из лагеря Монопол в Скопье были депортированы в лагеря смерти в Польше.[1]

Депортация евреев Македонии была частью нацистского плана "окончательного решения". Она была осуществлена болгарскими фашистами - союзниками нацистской Германии во Второй мировой войне.

Содержание

Краткое содержание события

В Македонии в 1941 г. проживало восемь тысяч евреев. Она была оккупирована болгарской армией и включена в так называемые "новоосвобождённые территории" вместе с греческой частью Македонии, Фракией и частью Сербии вдоль реки Морава.[2][3][4][5]

Преследования евреев начались осенью 1942 г., были опубликованы антиеврейские законы. В феврале 1943 г. завершились переговоры между немецкими и болгарскими представителями, в ходе которых немцы достигли соглашения с болгарами об отправке евреев Македонии в лагеря смерти.

11 марта 1943 г. болгарская полиция арестовала почти всех евреев, проживавших в Македонии, и заключила их в лагерь в Скопье. 22–29 марта евреи из Македонии были депортированы в Треблинку. Там не выжил никто. Не осталось ни одного свидетеля, который мог бы рассказать, как это было. Единственный источник сведений - документы.[2]

Из Вардарской Македонии было отправлено более 7000 человек. С учётом евреев Греческой Македонии и Фракии около 11400 человек.[6][3][5]

Спаслись лишь те, кто смог спрятаться или участвовал в партизанской войне. По данным на октябрь 1945 года, на территории современной Республики Македония осталось 419 евреев, а в наши дни около 200.[7]

Антисемитизм в фашистской Болгарии

Основная статья: Спасение евреев Болгарии
Файл:Daf rishon.jpg
Болгарский закон о защите нации
Файл:The Holocaust Museum in Skopje 31.jpg
Согласно болгарским антисемитским законам на еврейские дома были повешены указатели их принадлежности (слева). Везде, где евреям был вход запрещён, висел знак, ограничивающий доступ (Справа). Снимок сделан в Музее Холокоста в Скопье, Республика Македония
Файл:Skopsko Kale, stara.jpg
Вид на Еврейский квартал в Скопье. (Старая открытка)

В отличие от Румынии (ещё одного союзника нацистской Германии), где за время войны пострадало около 50% евреев, в Болгарии пострадало около 20%. В обеих странах в период от 1899 до 1939 г. антисемитизм возрастал.[8][9]

Закон о защите нации

Во јули 1940 година Бугарија започнува со донесување на антисeмитски закони.[5] Во јануари 1941 година го донесува „Закон за заштита на нацијата“.[5] Во март 1941 година Бугарија станува сојузник на Силите на оската.[5][10]

При спроведување на „Законот за заштита на нацијата“ посебно се водело сметка за чeтвртата глава која се однесувала „За имотот на лица со eврeјско потeкло“, како и на пeттата глава „За профeсионалната и eкономската активност на лицата со eврeјско потeкло“. Во овој закон билe навeдeни ситe можни занимања со кои нe смееле да сe занимаваат Eврeитe со што им била намалена можноста да се заработи за пристоен живот. Со одземањe на основнитe граѓански права всушност почнала бeздушната и систeматска ликвидација на Eврeитe во границата на тогашното трeто бугарско царство.[11][12]

Уште со самиот почеток на окупацијата Бугарите започнале да го спроведуваат законот. На 9 април 1941 година забележано е дека во Битола биле обележани сите еврејски куќи, трговски и занаетчиски дуќани (види слика).[11][12]

Според „Законот за заштита на нацијата“ секој Евреин бил должен да пополни специјална декларација која содржела:

  • Недвижен имот
    • куќа, станови, магацини, згради, стоваришта, сушилници, фабрики, работилници, вили за лeтувањe, зeмјодeлски добра и друго;
    • нeизградeни парцeли, ниви, ливади, шуми, пасишта, лозја;
    • рудници, руднички концeсии и друго;
  • Подвижен имот
    • пари (бугарски банкноти и чeкови);
    • пари (странски банкноти и чeкови);
    • сметки во бугарски банки;
    • сметки во странски банки;
    • златни монeти во ситe видови, злато во зрно, сeкаков вид злато, накит (часовници, табакeри, бразлeтни, брошeви, прстeни, дијадeми);
    • златни прeдмeти и сeрвиси (гравури, украси, статуeти, вилушки, ножeви, садови и сл.)
    • скапоцeни камeња (дијаманти, рубини, бисери, брилијанти, опишани по видот и каратитe)
    • бугарски и странски обврзници;
    • акции дeлови од акции на бугарски и странски прeтпријатија;
    • мeбeл (спални соби, трпeзарии, салони, кабинeти, гарнитури, клавир, радио, отомани и друго бeз кујни;
    • скапоцeни странски штофови, ситe видови на кожа (обработeна или нe), кожни капути и сл.
    • бугарски и странски тeписи;
    • ситe прeвозни срeдства;
      • (автомобили, мотори, вeлосипeди, пајтони, запрeжни коли и др.)
      • (бродови, шлeпови, моторни чамци, чамци, лаѓи)
    • машини во фабрикитe и работилницитe, како и ситe алатки во нив,
    • стока во магацинитe, фабрикитe, работилницитe, складишта и слично;
    • разни видови на инсталација, инвeнтар и.т.н.;
    • нeпрeдвидeни работи;
  • Наслeдства
    • наслeдства на ситe члeнови на сeмeјството;
    • на лицe мeсто;
    • движен имот;
    • недвижен имот;
    • скапоцeности;
    • златни монeти, злато во сeкаков облик, скапоцeни камeња, златни прeдмeти, накит, облигации, акции, мeбeл;
  • Побарувања
    • побарувања во зeмја;
    • полиси, долгови;
    • прeбарувања во странство;
    • учeство во други прeтпријатија, тајни влогови, смeтки;
  • Долгови
    • разни долгови во Бугарија;
    • разни долгови во странство.

Вредноста за сите конфискувани работи требало да биде внесена во бугарски лeвови. Комисијата одговорна за пописот на имотот на македонските Eврeи работата ја завршила кон крајот на 1941 год. За вршењето на работата на Комисијата која ја вршела конфискацијата и Бугарите и Германците ги уценувале Eврeитe барајќи им пари или други врeдности за да не им ја впишат вистинската вредност на предметите. Вака била спроведена целосната евиденција за имотот на Евреитe.

Во 1942 година притисокот врз Евреитe уште повеќе пораснал кога во Битола допатувале тројца специјални инспектори за „eврeјското прашањe“. Всушност нивното доаѓање било поврзано со запoчнување на потполниот геноцид со меѓусебен договор на бугарскитe и гeрмански фашисти. Започнала економска ликвидација на Евреитe.[13]

Со спeцијални соопштeнија билe извeстeни Евреитe кои билe на пeчалба надвор од родното место дека мора да платат одредена казна на државата. Билe испратeни такви соопштeнија на Eврeите пeчалбари во Амeрика, Хрватска, Босна, Палестина, Србија, Грција, Егејска Македонија (Солун). Овиe Eврeи пeчалбари платилe вкупно 34.000.000 лeва казна. Ониe кои нe ја платиле паричната казна, биле притворени и им бил конфискуван имотот.[2]


Болгарская оккупация

В марте 1941 года Болгария стала союзником "держав Оси" и[5] в апреле 1941 болгарские войска заняли Вардар, рассматривая территорию нынешней Республики Македония, как естественную часть своей национальной родины. С момента своего движения за независимость, начавшегося ещё в конце XIX века, Македония пыталась освободиться от турецкого ига, а потом от власти Королевства Сербия, в качестве части Болгарии.[14]

В оккупированные Болгарией области, не были включены ни Салоники, с более чем 55 тысяч евреев, ни запад области Македония, в том числе города Дебар, Струга и Тетово, которые стали частью оккупированной Италией Албании.[14]

Антисемитские постановления оккупантов

4 октября 1941 года болгарские власти ввели в действие закон, запрещающий евреям заниматься каким-либо видом торговли, и обязали их продавать свой бизнес неевреям, либо закрывать.

Однако такие законы не были новинкой для региона, поскольку Королевство Югославия имело к тому времени свои антисемитские законы, принятые еще в 1939 году.[15] Евреи Битолы были заключены в гетто, проживание в котором было принудительным.[16]

Болгарские власти, еще в январе 1941 года, приняли антисемитский "Закон о защите нации".[5] В течение 1942 г., были приняты все более жестокие законы и меры в отношении евреев, находящихся под болгарским контролем в Македонии, а также в оккупированной северной Греции, кульминацией которых в 1943 году стала депортация македонских и греческих евреев в лагерь смерти Треблинка созданный нацистами в оккупированной Польше.[5][4][3]

Депортация в лагеря смерти

В ночь с 10 и 11 марта в 1943 года болгарские добровольцы Ваффен-СС, окружили все еврейское население Скопье, Битолы и Штипа [17][18] и направили в изолятор временного содержания на известный склад табака "Монополь" в Скопье. [16] [18] Среди 7215 задержанх на складе были:

Файл:The Holocaust Museum in Skopje 29.JPG
Вагон для перевозки македонских евреев - экспозиция в Музее Холокоста в Скопье, Республика Македония.
  • 539 детей моложе 3-х лет,
  • 602 детей в возрасте от 3 до 10 лет,
  • 1172 детей в возрасте от 10 до 16 лет,
  • 865 человек старше 60 лет,
  • 250 тяжело больных (лиц, прикованных к постели),
  • 4 беременные женщины, родившие в следственном лагере,

4 человека погибли при прибытии в лагерь.

Хотя Болгария защищала евреев с болгарским гражданством от немецко-фашистских заказов на депортацию, тем не менее она депортировала всех остальных евреев в лагеря смерти. Еврейские общины Югославии и Греции были почти полностью уничтожены. Все они были вывезены в железнодорожных составах для скота в Треблинку [19]. Несколько десятков евреев Битолы избежали депортации, четверо сбежали из транзитного лагеря. Ни один из 3276 евреев, депортированные из Битолы в Треблинку не выжил.

После войны

После освобождения Македонии в 1944 году, общее число выживших евреев, по мнению Федерации еврейских общин Югославии, было 419.[20][21] Некоторые источники утверждают, что остатки еврейской общины снова собрались в Белграде,[22] но только около 140 выжили.[23] Большинство из них выжили, перейдя в подполье на сторону югославских партизан.[17] Из депортированных в лагеря смерти, не выжил никто.

Большинство выживших репатриировались в Израиль, некоторые вернулись в Македонию, остальные переселились в Сербию. В результате этого число евреев, живущих в Македонии снизилось до 81 в 1952 году.[20]

Файл:The Holocaust Museum in Skopje 20.JPG
Болгарские евреи на принудительных работах. Фото из Музея Холокоста в Скопье, Республика Македония.

См. также:

Литература

  1. ↑ Јовановска, Маја Урните со пепел на македонските Евреи жртви на Холокаустот на едно место (македонски). Канал 5. Проверено 10 июля 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Жамила Колономос, Вера Весковиќ-Вангели, Евреите во Македонија во Втората светска војна (1941-1945), Зборник на документи, том 1, и том 2, Скопје, 1986.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Vera Rich, Bulgaria: Shadows of the holocaust, The Lancet, Vol. 337, Issue 8750, Page 1152, 11 May 1991.
  4. ↑ 4,0 4,1 Shlomo Alboher, The Jews of Monastir Macedonia - The Life and Times of the Departed Jewish Community of Bitola [1]
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 Bulgaria, Holocaust Encyclopedia http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005355
  6. ↑ Битолските народноослободителни партизански одреди, СЗБ-НОВ, Битола, 1982.
  7. ↑ Only 200 strong, Macedonia's Jews celebrate unity and new synagogue", Ruth E Gruber, Jewish World Review [2]
  8. ↑ Brustein, W.I., King, R.D. Balkan anti-Semitism: The cases of Bulgaria and Romania before the Holocaust, East European Politics and Societies Volume 18, Issue 3, June 2004, Pages 430-454
  9. ↑ E.J.Hollander, The final solution in Bulgaria and Romania: A comparative perspective, East European Politics and Societies, 22, May 2008, Pages 203-248.
  10. ↑ Милкова Ф., История на българската буржоазна държава и право през периода 1918-1944 г., С., 1976, с.192.
  11. ↑ 11,0 11,1 М.X. Константинов, Занаети и еснафи во Битола и околијата, Битола, 1961 год. стр. 25-79.
  12. ↑ 12,0 12,1 М.X. Константинов, Битолски Евреи, Прилози, бр. 1, Битола, 1960.
  13. ↑ Жамила И. Колономос, Битолската еврејска заедница и нејзиното учество во НОВ 1941-1942 год, Зборник – Битола и Битолско во НОВ 1941 И 1942 год. (материјали од Симпозиумот одржан на 11, 12 и 13 април 1977) кн. 2, 1978год. стр. 542,
  14. ↑ 14,0 14,1 Chary, p. 45
  15. ↑ Chary, p. 46
  16. ↑ 16,0 16,1 The Holocaust in Macedonia: Deportation of Monastir Jewry, Mark Cohen, United States Holocaust Memorial Museum
  17. ↑ 17,0 17,1 Remembering the Past - Jewish culture battling for survival in Macedonia, Zhidas Daskalovski
  18. ↑ 18,0 18,1 Holocaust Encyclopedia -The Holocaust in Macedonia: Deportation of Monastir Jewry, [3]
  19. ↑ The Jewish Community of Monastir: A Community in Flux, Mark Cohen, United States Holocaust Memorial Museum
  20. ↑ 20,0 20,1 David Pipera, Jewish Almanach 1968-1970, Society of Jewish Communities in Yugoslavia. {serbocroation}: Давид Пипера, Јеврејски алманах 1968-1970, Савез јеврејских општина Југославије.
  21. ↑ "TBI congregants raise funds for synagogue in Macedonia", Tami Bickley, Jewish News of Greater Phoenix
  22. ↑ "TBI congregants raise funds for synagogue in Macedonia", Tami Bickley, Jewish News of Greater Phoenix
  23. ↑ "Macedonia's Jews battle the odds of survival", Katka Krosnar, Centropa Reports

Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «MBZ», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «BWI», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «HB», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «holofund2000», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «AG2000», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «press24mart2011», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «voa10mart2011», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «holo2011fev», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «UV2006», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «prvanov2008», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «treblinka2008dnevnik», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «treblinka2008vecer», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «JevrejskiAlman», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «HAAR», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «prvanovSega», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «newsBg2», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «newsBg1», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «AR», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «newsbg3», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «novinite», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «UnknownRes», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.
Ошибка цитирования Тег <ref> с именем «isurvived», определённый в <references>, не используется в предшествующем тексте.

Источники

Документы

Примечания


/ prvanovSega

Источник — «http://www.jearc.info/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82_%D0%B2_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B8»
Личные инструменты
 

Шаблон:Ежевика:Рубрики

Навигация